Jong RB heeft een manifest opgesteld waarin wordt gepleit voor een eenvoudiger en rechtvaardiger belastingstelsel. Eén van de drie focuspunten van dit manifest betreft de wijziging van de eigenwoningregeling, zodat jongeren gemakkelijker toegang krijgen tot de woningmarkt. Jong RB is van mening dat er meer fiscale tegemoetkomingen nodig zijn om jongeren toegang te geven tot de woningmarkt. We vinden dat de overheid bij het subsidiëren van koopwoningen zich alleen moet richten op groepen die niet in staat zijn een woning te kopen zonder fiscale tegemoetkomingen.
De afgelopen maanden is de woningmarkt een hot topic gebleven. Dit heeft ervoor gezorgd dat er na het opstellen van ons manifest verschillende ontwikkelingen hebben plaatsgevonden. Deze worden in hieronder besproken.
Afschaffen overdrachtsbelasting
De overheid heeft de overdrachtsbelasting voor jongeren afgeschaft. Het Jong RB heeft in een opiniestuk aangegeven dat het afschaffen van overdrachtsbelastingen voor jongeren onvoldoende is om toegang te krijgen tot de koopwoningmarkt. Ook heeft de RB Jongerencommissie in dat artikel genoemd dat de afschaffing van de overdrachtsbelasting juist een averechts effect kan hebben. De eenmalige financiële tegemoetkoming zou de prijzen voor starterswoningen kunnen opdrijven.
Inmiddels is de overdrachtsbelasting een aantal maanden afgeschaft en zoals verwacht heeft dit niet het effect waar het kabinet op had gehoopt. De huizenprijzen zijn nog sneller gestegen en de krapte is toegenomen. Wel kochten in de eerste drie maanden van 2021 veel meer mensen onder de 35 jaar een huis. Van alle transacties in het eerste kwartaal was 61% voor kopers onder de 35 jaar. Dat was een jaar daarvoor nog 45%. Dat zorgde mede voor een stijging van de gemiddelde woningprijs van 16%, schrijft het Kadaster.
Omdat de fiscus moeilijk kan achterhalen wie al eerder een huis kocht, mag iedereen onder 35 jaar gebruik maken van de regeling. Zo kunnen ook doorstromers gebruik maken van de tijdelijke afschaffing. Volgens het Kadaster was die groep goed voor maar liefst 40% van de jongere woningkopers. Per saldo heeft de maatregel zijn doel dus niet bereikt en zelfs een averechts effect gehad. Het heeft alleen tot een verhoging van de koopprijs geleid, stelt NVM.
Schenkingsvrijstelling eigen woning
Inmiddels heeft de overheid haar pijlen gericht op de eigen woning vrijstelling in de schenkbelasting. SEO Economisch Onderzoek heeft onderzoek gedaan naar de verruimde schenkingsvrijstelling eigen woning van € 100.000 (geïndexeerd). Zij concludeert dat de regeling minder doeltreffend en doelmatig is dan ander beleid om de hypotheekschuld te verlagen en onderwaterproblematiek te beperken. Dit waren wel de doelen van de regeling bij het invoeren van de schenkingsvrijstelling. Wel vergroot de regeling de vermogensongelijkheid volgens SEO. Het volgende kabinet gaat inhoudelijke appreciatie geven aan het rapport. Wellicht het einde van de eigen woning vrijstelling en het einde van de mogelijkheid voor starters om door hun ouders een steuntje in de rug te krijgen bij de aankoop van een woning.
Oproep aan nieuw kabinet
De overheid kan zich misschien laten inspireren door andere landen. Nederland is immers één van de weinige landen in de wereld waar woningeigenaren belastingaftrek krijgen voor de betaalde rente. In sommige staten in de Verenigde Staten heeft de overheid gezorgd dat banken er belang bij hebben dat huizenprijzen minder snel exploderen. In veel staten komt de hele hypotheekovereenkomst te vervallen?als je de sleutel bij je bank inlevert.?Je kunt daar dus niet met een restschuld blijven zitten als de huizenprijzen instorten en je gedwongen bent je huis te verkopen, zoals in Nederland. Hierdoor zijn banken minder welwillend om hoge hypotheken te verstrekken.
Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk kennen strenge leennormen. Je kunt er maximaal 80% van de waarde van het huis lenen,?in plaats van 100% zoals in Nederland. Dat kan alleen als er hier, net als in die landen, een strenge bescherming van huurders bijkomt?(zowel tegen huurstijgingen, als tegen hoge huren aan het begin van een contract), en genoeg sociale woningbouw. Daarnaast kan worden gezorgd dat (buitenlandse) investeerders niet worden aangemoedigd om Nederlandse huizen als beleggingsobject te beschouwen. Sommige landen zoals Zwitserland en Nieuw-Zeeland kennen een verbod voor buitenlanders om vastgoed aan te schaffen. Zou dat een deel van de oplossing kunnen zijn?
Jong RB roept het nieuwe kabinet op om met een concreet plan te komen om jongeren toegang te geven tot de woningmarkt, waarbij alle facetten van de woningmarkt in ogenschouw worden genomen. Hierbij kan worden gedacht aan een samenhangend pakket van oplossingen gericht op de financiële sector en daarnaast oplossingen gericht op de huizenmarkt en belastingen. Op dit moment lijkt de overheid enkel met losse flodders te schieten waarbij een overkoepelend plan met een helikopterview over de woningmarkt ontbreekt.
Manon Staal MSc RB
RB Jongerencommissie
